Onwaardig inkomen - Standpunt van Ferre Wyckmans in het meinummer van Ons Recht

De riante bonussen zijn weer helemaal terug van amper weggeweest. Alleen wie ter kwader trouw is, durft beweren dat de irritatie hierover is ingegeven door jaloersheid. En het is eveneens kwade trouw om de ontevredenheid hierover af te doen als plat populisme. Volkomen terecht ergeren werknemers zich aan de onfatsoenlijk hoge bedragen die worden toegekend aan enkelingen. Wat hier aan de hand is, kan echt niet door de beugel.

Voorstanders van de bonussen zwaaien met argumenten allerhande. Aangegane engagementen of afspraken, de wettelijke regels die ‘worden nageleefd’, voorbeelden uit andere landen, de noodzaak om topmanagers in bedrijven te houden, mensen vergoeden voor geleverde of extra inspanningen, het eenmalig en uitzonderlijk karakter…

Geen van die argumenten blijft overeind als je een beetje doordenkt. Als bedrijven voortaan alle individueel aangegane engagementen als leidraad van hun handelen nemen, dan wordt niemand nog ontslagen. Arbeidsovereenkomsten zijn immers in de eerste plaats overeenkomsten, zeg maar heel formele afspraken. Betekent een bedrijf leiden voortaan gewoon dat je netjes binnen de wettelijke lijntjes kleurt? Dan wordt ondernemen een puur juridische kwestie waarbij ethiek en normen geen rol meer spelen.

Dubbel ergerlijk

De bonussen bij een aantal banken zijn dubbel ergerlijk. Twee jaar geleden werd diep in de staatskas gegrabbeld om de banken te redden. Op dit moment helt de negatieve balans nog altijd over naar de gemeenschap. Die heeft nog grote sommen tegoed die ze heeft op tafel gelegd. Het zou de verantwoordelijken van de banken sieren als ze eerst de gemeenschap in het rendement zouden laten delen in plaats van enkele toplui.
Wat ons betreft, gaat het debat niet alleen over de bonussen op zich. Bonussen zijn om een aantal redenen verwerpelijk. Met name omdat ze dreigen managers te belonen die grote risico’s nemen. Het waren toch precies de onverantwoorde risico’s, genomen door topbankiers, die de wereldwijde financiële en economische crisis veroorzaakten? Er worden ook bonussen betaald omdat managers hun saneringsplannen goed uitvoeren. Toplui verdienen dus extra als ze meer volk aan de deur zetten. Zowel voor de vakbond als voor de hele maatschappij is zoiets verwerpelijk.
Maar naast de bonussen, die een verkeerde bedrijfslogica belonen, zijn er ook de onbetamelijk hoge lonen. Hoe kan je ernstig verantwoorden dat iemand 1 miljoen euro per jaar verdient? Zo’n vast loon legt een wanverhouding bloot tussen top en basis.

Loonspanning

Als werkgevers praten over de loonspanning, hebben ze het over het verschil tussen netto- en brutoloon dat maximaal één op twee bedraagt. De vakbond heeft het ook over de loonspanning. Maar dan gaat het wel over de spanning tussen enerzijds de laagste inkomens en anderzijds de hoge of hoogste inkomens. Op dat vlak kom je al gauw aan verhoudingen van 1 op 50, of nog veel erger.
Het gewaarborgd gemiddeld minimum maandinkomen bedraagt voor een 21-jarige momenteel 1.415 euro. Op jaarbasis praat je dan over een loon van 16.980 euro, vakantiegeld niet inbegrepen. Bij de jongste besprekingen over een interprofessioneel akkoord was een algemene verhoging hiervan voor de werkgevers ‘onbespreekbaar’. Sterker nog, in 2011 is het bij wet verboden om enige loonsverhoging te geven. Hoe schizofreen dreigt dan, met de blik op die hoge vaste en variabele lonen, een debat over loon- en arbeidsverhoudingen te worden? Terwijl de minima niet mogen stijgen, staan er dankzij allerlei trucs geen limieten op de maxima voor de ‘happy few’.

Unizo, de koepel van zelfstandige ondernemers, vindt dat er ook nog een indexsprong moet worden doorgevoerd. Een inlevering van twee procent. Het VBO stelt zelfs dat het debat over indexingrepen ‘sociaal’ is. Wie dat debat niet wil voeren, toont zich ‘onverantwoordelijk’, beweert de organisatie. Dat toont aan hoe veraf de vertegenwoordigers van de werkgevers van de realiteit verwijderd zijn.

Ondertussen wordt op Europees niveau de harde besparingslijn bepleit en wordt er gewerkt aan een Europese loonnorm. Die norm geldt weliswaar alleen voor de werknemers. Voor de groep wier contract onzeker is en blijft en voor wie loonmatiging het enige ‘perspectief’ is.

Moraal van dit verhaal? De vakbonden moeten de belangen van de werknemers meer dan ooit in bescherming nemen.

Ferre Wyckmans

Algemeen Secretaris LBC-NVK

Bonussen

BONUSSEN


De bedrijfsresultaten van ondernemingen, ook van de financiële instellingen, geraken zo stilaan bekend. Wat de top van die bedrijven dan aan inkomsten binnenrijven ontsnapt ook niet meer aan de blik van de buitenwereld. Het vroegere coulissenwerk bij het toekennen van lonen, pensioentoezeggingen, aandelen en bonussen is – tot spijt van wie het benijdt – stilaan achter de rug. Openheid van bestuur als adagium heeft ook gemaakt dat er dan al eens een portefeuille-inhoud wordt kenbaar gemaakt. Gehoopt werd dat dit ‘financieel in de kijker lopen’ zou leiden tot enige terughoudendheid. Het zou zelfs leiden tot het milderen van wat er aan loon en toegiften wordt toegekend en uitgekeerd. Voor de financiële wereld komt daar nog de, niet onterechte, hoop bij dat de gigantische staatstussenkomsten, en dus gemeenschapsgelden, die werden opgehoest om de banken te redden een extra schroom tot gevolg zouden hebben. Wie met de beide handen heeft open gestaan om manco’s uit het verleden weggegomd te krijgen via publieke geldmiddelen zal toch enige pudeur betonen als er weer wat extra aan directies of toppers wordt toegekend. De naïviteit van deze redenering is ondertussen glansrijk bewezen. Overal ter wereld, ook in België, lijkt er van die gêne nergens sprake.

Bonussen op al gigantische lonen worden beslist. We hebben het hier over bonusbedragen die het tien- tot twintigvoudige van wat een jaarloon is van gewone stervelingen. En dit voor CEO’s die al dertig of veertig maal aan ‘gewoon loon’ hebben van wat de gemiddelde ondergeschikte jaarlijks voor zijn of haar prestaties als loon ontvangt. Het wordt ‘gigantisch’ is hier dus geheel op zijn plaats. De nieuwe gouverneur van de Nationale Bank van België, Luc Coene, ook geen kleinverdiener en in een vorig leven kabinetchef van premier Verhofstadt en geen extreem linkse rakker, pleitte ervoor dat de Belgische banken geen bonussen zouden uitkeren totdat de door de gemeenschap toegeschoten sommen zijn terugbetaald. Coene kent voortaan ook zijn plaats in deze club van financieel vraatzuchtigen. Een kleine jongen die er beter het zwijgen toe doet en zijn pijlen beter richt op de loonidexering van de werknemers. Het heeft minstens dat voordeel van de duidelijkheid.

Duidelijkheid alom dus: de bankiers zijn niet in staat om zelfregulerend op te treden. Elke reactie die geuit wordt tegen deze excessen wordt afgedaan met het feit dat er niets onwettelijks aan is en dat de interne, Belgische en Europese regels worden gerespecteerd. Respect wordt echter niet afgedwongen op basis van het zich strikt houden aan de regeltjes. Respect heeft net wat meer nodig. Respectvol ondernemen overstijgt het juridische carcan. Daar komen waarden bij te pas en dus beoordelingen die niet in de kleine lettertjes van de wetparagrafen staan. Pleiten en verordenen dat er loonmatiging moet zijn. Heel concreet dat er in 2011 geen en in 2012 maximaal 0,3 % loonsverhoging mogelijk is, is niet te rijmen met beslissingen over obesitasbonussen. Onbegrijpelijk dat zelfs die redenering nog niet wordt overwogen. Schande. Publieke hoon is wat ze echt verdienen.

Ferre Wyckmans

Algemeen secretaris LBC-NVK

Jobbeurs Gent daverend succes voor NVK Sensor

Bekijk de volledige fotoreportage op picasa