Impact van oorlogsgeweld en de crisis op het leven van vrouwen

De tweede dag van de vrouwenconferentie begon met een reeks getuigenissen uit alle hoeken van de wereld over hoe de crisis het leven van vrouwen heeft beïnvloed.

Sylvia uit Zambia, actief in de vakbond van de financiële sector vertelt dat veel bankbedienden hun job hebben verloren door de financiële crisis. Niet zij die onverantwoorde financiële risico’s hebben genomen werden ontslagen. Wel de loketbedienden, meestal vrouwen. Ook uit Korea, Groot-Brittannië en andere landen horen we verhalen over banken die ingrijpend herstructureren en de financiële crisis aangrijpen om te besparen op personeel. In Zambia heeft de vakbond nu meer problemen dan vroeger om vrouwen voor de vakbond te winnen, want actieve vakbondsleden stonden bovenaan de ontslaglijsten. Veel van de ontslagen vrouwen zijn kostwinner. Daarom heeft de vakbond nu een nieuwe dienst opgericht om vrouwen te steunen die een zaakje willen opstarten in de informele sector. Ze hebben weinig andere alternatieven als ze hun gezin willen onderhouden.

Bedrijven en overheden moeten breken met de idee dat vrouwen enkel uit werken gaan om het gezinsinkomen aan te vullen. Heel veel vrouwen zijn wereldwijd de enige kostwinner. Dat is een stelling die ruim wordt gedragen.

De congresdeelneemsters uit Zuid-Europa en Groot-Brittannië klagen aan dat hun regeringen op een brutale manier snoeien in sociale en openbare dienstverlening. Dat heeft als gevolg dat zorgtaken en kinderopvang weer veel meer op de schouders van vrouwen terechtkomen. Ze stoppen tijdelijk met werken of beginnen noodgedwongen deeltijds te werken. En benadelen zo zichzelf op lange termijn. In Spanje zijn meer dan 30% van de jonge vrouwen werkloos. Wanneer ze voor een tijdje stoppen met werken geraken ze niet meer opnieuw aan de slag. Bovendien zullen die jonge vrouwen later ontzet vaststellen dat ze geen leefbaar pensioen hebben door hun onderbroken loopbanen of deeltijdse tewerkstelling. Zo worden nieuwe discriminaties in het leven geroepen. De Franse collega’s vertellen hoe zij in de mobilisatie aan bewustmaking daarover hebben gewerkt. Vrouwen en jongeren waren juist daarom zeer talrijk aanwezig op de betogingen tegen de pensioenhervorming.

De Afrikaanse vrouwen brengen krachtige verhalen van moed en verzet. Afrika wordt gewurgd door de voedsel- en energiecrisis die zich ontwikkelt in de nasleep van de financiële crisis. Het gebrek aan sociale bescherming doet de armoede schrikbarend toenemen. Door hun traditionele zorgende rol hebben de Afrikaanse vrouwen een sterk overlevingsmechanisme ontwikkeld, zelfs in uitzichtloze situaties. Vele mannen hebben niet datzelfde verantwoordelijkheidsgevoel. Dat leidt vaak tot hevige conflicten in de families. Vakbonden moeten vrouwen steunen om zich op collectieve basis te organiseren. Ze bedanken UNI voor de steun en roepen op om onze internationale slagkracht te vergroten, zodat we in staat zijn het systeem te veranderen dat crisissen afwentelt op de zwakste landen en op de meest kwetsbare bevolkingsgroepen.

talrijke Japanse vrijwilligers leiden het congres in goede banen

Justine van Kameroen parafraseert Sartre. We moeten als vrouwen verantwoordelijk zijn voor de wereld, door onze manier van zijn. We moeten uit de slachtofferrol stappen. We moeten analyseren wat verkeerd gaat. We moeten het geloof en de attitude ontwikkelen om de systemen die verdrukken te willen veranderen. “Pas seulement analyser, mais transformer!” Hun tussenkomsten worden afgesloten met zang en dans. Meer dan woorden alleen is dit het leven vieren en de kracht van verbondenheid.

Latijns-Amerikaanse deelneemsters laten ons delen in scherpe analyses en hoopgevende verhalen. Het is niet juist om te spreken van een financiële crisis, vinden ze. Dat wekt verkeerdelijk de indruk dat zo’n crisis kan geremedieerd of voorkomen worden door enkele ingrepen in de financiële mechanismen. Niets is minder waar. De crisis is veel dieper. Voor de werkende bevolking in Latijns-Amerika is het al veel langer crisis. De aanpassingsprogramma’s van het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank hangen hen al tientallen jaren als een molensteen om de hals. Dat systeem waarin alles moet wijken voor steeds meer winst is op zijn eigen grenzen gebotst. Om uit het dal te kruipen worden de kosten schaamteloos afgewend op de meest kwetsbare bevolkingsgroepen. Gelukkig zien we de laatste jaren een positieve kentering. De armen komen op straat en maken een vuist tegen onrecht. In verschillende landen van Latijns-Amerika zijn ze erin geslaagd politieke leiders te verkiezen die hun beleid afstemmen op de noden van de bevolking. De Braziliaanse vakbondsvrouwen zijn gelukkig met de recente verkiezing van hun eerste vrouwelijke president.


En een Argentijnse spreekster nodigt ons uit onze geesten vrij te maken om over een nieuw economisch en politiek model na te denken. Ons model van een samenleving waarin mensen zorg dragen voor elkaar, ons model waarin vrouwen volwaardig deelnemen aan de besluitvorming , ons model van vrede en gerechtigheid.

Si se puede! Yes we can!

De namiddag van de tweede dag stonden we stil bij de situatie van vrouwen in oorlogsgebied.



Het begon met een erg pakkende getuigenis over de meest afschuwelijke vormen van seksueel misbruik in Congo. Louise, een Congolese vakbondsvrouw beschrijft gedetailleerd, haast zakelijk, wat vrouwen in haar land dagelijks meemaken. Het is muisstil in de zaal. Ze beschrijft de verschillende soorten verkrachtingen. En hoe ze systematisch worden gepland. Hoe ze deel uitmaken van de militaire strategie. Zelfs heel jonge meisjes en oude vrouwen worden niet ontzien. De soldaten zeggen tegen de vrouwen die ze verkrachten: jullie onderhouden de mannen die ons doden, daarom zijn jullie onze vijanden. Verkrachting wordt ook gebruikt als wapen tegen vrouwen die actief zijn in de verdediging van de mensenrechten. De fysieke en psycho-sociale gevolgen voor de vrouwen en hun familie zijn niet te overzien. De verkrachte vrouwen durven vaak geen medische of rechterlijke bijstand zoeken uit schrik om door hun gemeenschap verstoten te worden. Straffeloosheid heerst.

Annick en ik kijken ongemakkelijk naar mekaar. We zijn niet de enige met een krop in de keel. Wij kunnen het hoofd niet afwenden van zo’n ongemene brutaliteit. Wij moeten de stilte breken.

Het is dringend nodig om meer effectieve strategieën te ontwikkelen om het geweld tegen vrouwen en kinderen in oorlogssituaties te stoppen. De Verenigde Naties moeten een einde stellen aan de straffeloosheid door die gewelddaden tegen vrouwen te herkennen als misdaden tegen de mensheid. Louise vraagt alle UNI-vakbonden om daar bij hun regeringen op aan te dringen. Dat we mee stem zouden geven aan de vrouwen en kinderen die dag in dag uit leven onder de terreur van de angst en de vernedering, dat is haar oproep. Ze krijgt een lang en warm applaus.

Vrouwen uit Mozambique, Zuid-Afrika, Columbia, brengen even schrijnende getuigenissen. Ze roepen samen op om niet te blijven steken in het delen van de pijnlijke verhalen, maar om wereldwijd actief te mobiliseren voor vrede.


Mercedes uit Spanje sluit de rij spreeksters af met een oproep tot de syndicalisten uit de westerse landen om de oorzaken van al die oorlogen te benoemen. Strijd om olie, strijd om water, strijd om voedsel, strijd om economische en politieke macht; het maakt allemaal deel uit van het onmenselijke economische systeem dat crisissen veroorzaakt, met de gevolgen die we deze morgen hebben beschreven. We zullen het geweld niet stoppen als we niet ten gronde daarover nadenken.



Bijschrift toevoegen



Aan het einde van een heel intense en beklijvende vrouwenconferentie werden de vrouwen in de leidende functies verkozen. De voorzitster, Denise Mcguire, vatte tot slot de belangrijkste moties samen die door de vrouwenconferentie zullen worden ingebracht in het congres dat morgen van start gaat. Ze bedankte de vele jonge Japanse vrijwilligers die de organisatie mee hebben gedragen. Sommigen onder hen hadden speciaal daarvoor een spoedcursus Engels gevolgd. En toen gaven de Aziatische vrouwen de UNI-vlag door aan de Afrikaanse vrouwen die binnen 4 jaar de conferentie in Zuid-Afrika zullen organiseren. Ook dat was een emomoment met een zeer mooi lied en veel warme knuffels.

Marijke Persoone